Samen komen we verder. Wat kunnen we van elkaar leren als we over de schutting kijken? In de nieuwe rubriek ‘Kruisbestuivers’ stekt een domeintrekker zijn vraag aan de trekker van een ander domein. In deze eerste aflevering wil Rob Wolters, domeintrekker Gezondheid, van domeintrekker Vrijetijdseconomie Angelique Vermeulen weten of zij kansen ziet in de combinatie natuur, gezond en recreatie.
In Duitsland hebben ze sommige regio’s ‘gebrand’ vanuit een combinatie van gezondheid, recreatie & toerisme en landschap, zoals Gesundland Vulkaneifel.
Biedt – volgens jou – deze integrale aanpak voor Nederland ook kansen op het vlak van natuurinclusieve gezondheid en vrijetijdseconomie? En waar?
Angelique:
“Ja, een integrale aanpak ten aanzien van natuurinclusieve gezondheid en vrijetijdseconomie biedt kansen. Deze vorm van vrijetijdsbesteding geeft op een mooie manier invulling aan duurzame recreatie en toerisme. Belangrijk hierin is dat dit in balans is met de natuurlijke en sociale omgeving.”
Focus ligt nog vooral op recreatieve aspect
“De koppeling tussen natuur/landschap en gezondheid ligt in Nederland vooral in het recreatieve aspect. Actief recreëren in een natuurlijke omgeving. Wandelen en fietsen in het groen. Suppen, roeien, kanoën en surfen op het water.
De laatste jaren wordt hierin steeds meer nadruk gelegd op sporten en bewegen met als motief fysieke en mentale gezondheid. Denk hierbij aan stappentellers, Erik Scherder en zorgverzekeraars die hierop inspelen.”
Van zorgtoerisme naar perspectief van helende werking
“Duitsland kent een lange traditie in wellness en kuren. Je vindt er dan ook veel verschillende thermen en kuurhotels. Daarmee is er in Duitsland een directe koppeling tussen natuur en gezondheid en heeft een label als ‘Gesundland’ waarschijnlijk een intrinsieke meerwaarde.
In Nederland hebben we vanuit toerisme gezondheid vaak vooral vanuit de zorgkant aangevlogen (zorgtoerisme) en nog maar summier vanuit de helende werking. Er is wel een mooi voorbeeld in Noordwijk. Sinds maart 2020 is Noordwijk de bezitter van de Europese erkenning als heilzame badplaats. Het zilte zeewater, het getij, de luchtstromen en het zonlicht dragen bij aan een helend effect en vormen de basis voor de erkenning.”
Ieder mens heeft natuur nodig, en dat kan overal
“Diverse onderzoeken geven aan dat bewegen of juist verstillen in een natuurlijke omgeving een positief effect heeft op onze gezondheid. Helaas is een groene omgeving niet altijd een vanzelfsprekendheid, waardoor ‘even de natuur opzoeken’ er vaak niet van komt.
Het goede nieuws is dat je niet per se naar bos, heide, duinen of strand hoeft te gaan om op te laden. Een groene omgeving, zoals een park of een recreatiegebied, is net zo heilzaam. En juist daar ligt de opgave in Nederland: in het creëren van een groene leefomgeving dicht bij de eigen woonomgeving. Daarmee ontzien we kwetsbare natuur in bijzonder natuurgebieden. Bewoners kunnen dan dagelijks op een korte afstand van huis genieten van de natuur en daarmee direct bijdragen aan hun eigen fysieke en mentale gezondheid.”
Zo gaat dat in andere culturen
Van andere landen kunnen we leren, en nieuwe vormen van mentale en fysieke gezondheid ontdekken voor onze eigen buitenruimte dicht bij huis. Hieronder twee voorbeelden van nieuwe manieren van tijd doorbrengen in de natuur, waarbij het gaat om beleving, rust en bewustzijn.
Friluftsliv
“In Noorwegen maakt het concept van recreatief tijd doorbrengen in de natuur al eeuwenlang deel uit van de cultuur. Ze hebben er zelfs een woord voor: Friluftsliv. De liefde van de Noren voor het buitenleven. Het is niet verbonden aan een bepaalde activiteit. Als filosofie gaat friluftsliv in feite over een simpel leven leiden in de natuur zonder die te vernielen of te verstoren.”
Shinrin-yoku
“Dit staat voor de Japanse kunst van het bosbaden. Shinrin = bos, yoku = bad. Het betekent dat je je volledig onderdompelt in de natuur: het bos, de bomen, de planten en aanwezige dieren volop ervaren, met al je zintuigen. Door je tempo te verlagen tot maximaal 1 kilometer per uur en door al je zintuigen te gebruiken, kom je tot volledige ontspanning. Het bos (of de groene omgeving) helpt je in het moment te zijn, in het hier en nu. Door de verbinding met de natuur te ervaren en aan te gaan kom je tevens meer in verbinding met jezelf.
Volgens dit principe heeft de natuur niet alleen het vermogen haar bezoekers te verwonderen en te ontspannen, maar vergroot zij daadwerkelijk ons fysieke en mentale welzijn: bloeddruk, hartslag en adrenalineniveau dalen opvallend. Om deze reden werd bosbaden in de jaren 1980 in Japan in het leven geroepen als natuurlijke remedie tegen burnout en andere aan stress-gerelateerde klachten.
Bosbaden is in Nederland in opkomst. Er is inmiddels een aantal opgeleide bosbadgidsen in ons land waarmee je onder begeleiding een bosbad kan ondergaan. Maar ook zelf zoeken mensen steeds meer de rust en de stilte van de natuur op. Bosbaden, maar ook bijvoorbeeld stiltewandelingen, zijn hiermee het ‘slow alternatief’ voor het actieve recreëren, zoals eerder beschreven.”
De volgende keer
Angelique Vermeulen stelt haar vraag aan Victor Beumer en Kyra van de Valk, domein Bouw:
De groei van de bevolking zet door. Al die bewoners willen graag naar buiten en dat is belangrijk voor hun fysieke en mentale gezondheid. Het is van belang dat ze dichtbij huis kunnen recreëren in een groene omgeving. Dit verlaagt de drempel om even ‘naar buiten’ te gaan en ontlast bovendien kwetsbare natuurgebieden. Wordt een groene leefomgeving al meegenomen in de aanpak van nieuwe woonwijken? Zijn er opties om extra groene recreatieruimte en gezondheid mee te nemen in de natuurinclusieve bouweisen (vierkante meters groen gekopppeld aan vierkante meters bebouwing)?
