Samenwerken

Ambassadeur Natuurinclusief: André van der Zande

Maak kennis met onze Ambassadeur Natuurinclusief: André van der Zande.

“We moeten de natuur
weer tot in het hart
van de stad terugbrengen”

“Regelmatig zal ik met de minister
van Natuur en Stikstof en de
andere ministers om tafel gaan”

“We moeten de natuur
weer tot in het hart
van de stad terugbrengen”

“Regelmatig zal ik met de minister
van Natuur en Stikstof en de
andere ministers om tafel gaan”

Programmabureau Natuurinclusief

Het doel

Het doel van de Agenda Natuurinclusief is een natuurinclusieve samenleving. Iedereen is nodig om deze transitie te realiseren: met interbestuurlijke, interdepartementale en publiek-private samenwerking werken we hieraan.

Drie lijnen

Een programmabureau regisseert en faciliteert de uitvoering en ontwikkeling van Agenda Natuurinclusief, om de transitie naar een natuurinclusieve samenleving te versnellen en verbreden.

Het programmabureau werkt langs drie werklijnen:

de beweging natuurinclusief versterken
het organiseren en uitvoeren van de domeinen en
het ontwikkelen van een Agenda 2.0 inclusief investeringsagenda.

Met de inrichting van programmamanagement worden deze werklijnen ondersteund en versterkt.

9 domeinen

De Agenda Natuurinclusief wordt op 9 domeinen ten uitvoer gebracht: bouw, energie, financiële sector, gezondheid, infrastructuur, landbouw, onderwijs & bewustwording, vrije tijdseconomie en water.

Ieder domein heeft een trekker. Domeintrekkers worden voor 2.5 dag per week week vrijgespeeld voor organisatie en coördinatie van alle inspanningen op de domeinen.

Leidende principes

We werken in en aan een natuurinclusieve samenleving vanuit de positieve en verbindende kracht van natuur, met de volgende leidende principes:

Positieve energie verbinden, verspreiden en versterken.
De basis en kracht van de beweging is de samenwerking tussen maatschappelijke, private en publieke partijen.
Natuurinclusief doen we samen.
Gebruik en verbindt de kracht van natuur met maatschappelijke opgaven.
Natuur helpt!
Werk aan concrete acties en zichtbare resultaten.
De Agenda stimuleert, faciliteert en verbindt. Ze sluit slim aan op wat er al is, en voegt toe wat nodig is.
Organiseer en stimuleer eigenaarschap van en kruisbestuiving tussen domeinen.
Zorg voor goede balans van top-down en bottom-up inspanningen, van het gebruik van ‘wortel en stok’.

Team Programmabureau

Foto’s: Tineke Dijkstra

Contact

U kunt contact opnemen met het Programmabureau door een mail te sturen naar

info@agendanatuurinclusief.nl

Wie doet wat?

Boudewijn Tooren

Beweging

Boudewijn Tooren is verantwoordelijk voor de werklijn Beweging. Het doel van deze werklijn is het verbreden en verdiepen van het natuurinclusieve gedachtegoed in alle lagen van onze samenleving.

Anne-Geer de Groot

Domeinen en programmamanagement

Anne-Geer de Groot is verantwoordelijk voor de werklijn Domeinen en het programmamanagement binnen het programmabureau. Daarmee wordt de privaat-publieke samenwerking in én tussen de domeinen gefaciliteerd.

Michiel Cappendijk

Agenda 2.0

Michiel Cappendijk is zal vanuit de werklijn Agenda 2.0 zorg dragen voor het vaststellen van Agenda 2.0 in de ministerraad, inclusief investeringsagenda, in het najaar van 2023.

Fatima Polat

Programmabeheersing

Fatima Polat is verantwoordelijk voor de programmabeheersing. Zij zal zich focussen op de bedrijfsmatige aspecten binnen het programma zoals financiën, organisatie, informatievoorziening, risico’s en kansen.

Antoinette Sneeboer

Programmasecretaris

Als programmasecretaris ondersteunt Antoinette Sneeboer alle overlegstructuren, besluitvorming en projecten. Daarnaast zorgt ze voor effectieve interactie tussen de werklijnen.

Wytze de Vries

Programmamanager

Wytze de Vries is de programmamanger van Agenda Natuurinclusief. Hij geeft leiding aan het programmabureau en creëert de condities voor de transitie naar een natuurinclusieve samenleving.

“Het bedrijfsleven heeft een enorm belang en een essentiële rol om natuur te herstellen: maar liefst 55% van het wereldwijde BBP loopt economische risico’s als gevolg van natuurverlies, ook hier in Nederland. Bedrijven zullen daarom natuur en biodiversiteit moeten meenemen in hun besluitvorming. Op die manier kunnen zij natuurinclusief ondernemen. Natuur en biodiversiteit zijn een wezenlijk onderdeel van onze Nieuwe Economie!.”

Maria van der Heijden

Directeur-bestuurder MVO Nederland

Domeinen

Een natuurinclusieve samenleving vereist de betrokkenheid, expertise en inzet van mensen uit alle relevante domeinen uit de samenleving: landbouw, water, energie, vrijetijdseconomie, de stad, de financiële sector, infrastructuur, bouw, gezondheidszorg, onderwijs, cultuur.

Zeven domeinen zijn al aan de slag om samen te bepalen wat natuurinclusief in het domein betekent en vorm kan krijgen. Welke concrete organisatorische, financiële en beleidsmatige acties zijn daarvoor nu nodig?

In elke domeingroep zitten vertegenwoordigers vanuit de overheid, bedrijfsleven maatschappelijke organisaties en vernieuwende (burger)initiatieven.

Hier vindt u alle verslagen >>

Publiek & privaat

Nog te vullen

Totstandkoming van de Agenda Natuurinclusief

Handvest Nederland Natuurinclusief

Op 16 april 2021 hebben de colleges van Gedeputeerde Staten van alle provincies, samen met Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en LandschappenNL een oproep gedaan aan de nieuwe regering om een Agenda Natuurinclusief op te stellen. In het Handvest Agenda Natuurinclusief bepleiten de organisaties een natuurinclusieve aanpak om daarmee maatschappelijke opgaven aan te pakken zoals:

Nederland veilig houden bij hoog én laag water.
Het verminderen van de uitstoot en het vastleggen van broeikasgassen.
Zorgdragen voor een duurzame voedselvoorziening.
Het aanpassen van de ruimtelijke inrichting van onze steden en dorpen aan het veranderende klimaat.
Het verbeteren van de lucht- en waterkwaliteit.
Het verhogen van de kwaliteit van natuur en landschap in én buiten de natuurgebieden.

De gezamenlijke partijen riepen het kabinet op de natuurinclusieve aanpak te onderschrijven. En leiding te geven aan de natuurinclusieve transitie van Nederland. De oproep werd ondersteund door Bouwend Nederland, Unie van Waterschappen, Deltaplan Biodiversiteitsherstel, BoerenNatuur, Werkgroep Biodiversiteit Platform Duurzame Financiering, College van Rijksadviseurs, MVO Nederland.

De Contourenschets

De Contourenschets is een tussenstap in de totstandkoming van de Agenda Natuurinclusief. De Contourenschets laat zien wat tot nu toe de gedachten zijn vanuit de relevante domeinen in de samenleving over wat de agenda moet doen en op welke manier dat kan.

Hiervoor hebben het consortium Agenda Natuurinclusief (Interprovinciaal Overleg (IPO) het Ministerie van LNV, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en LandschappenNL) en het Overlegorgaan Fysieke leefomgeving (OFL) meerdere webinars en gesprekken gevoerd. Dit gebeurde met partijen uit de eerder genoemde domeinen en via een (digitaal) diner pensant bestuurders, beslissers en anderen met hoog invloedsniveau. Deze Contourenschets geef weer welke zaken alle deelnemers belangrijk vinden in de ontwikkeling van de Agenda Natuurinclusief. Het gaat om zowel fundamentele, voorwaardelijke zaken, als om meer domeinspecifieke zaken.

De Contourenschets is januari 2022 toegezonden aan de Tweede kamer en alle Provinciale Staten.

Future Search

Het doel van deze Future Search was om alle betrokkenen omtrent de Agenda Natuurinclusief bijeen te brengen om op zoek te gaan naar een gedeelde basis voor de toekomst van een Natuurinclusief Nederland. Geen van de betrokkenen alleen heeft het antwoord en daarom komen diverse stakeholders (van bestuurders tot uitvoerders) bijeen uit verschillende sectoren. Zij gingen aan de slag om de Agenda Natuurinclusief te vormen en een systemische verandering in te zetten door:

Een gedeelde toekomstvisie te ontwikkelen.
Breed draagvlak en betrokkenheid binnen hun domein te creëren.
Verantwoorde implementatieplannen te maken.
Duurzame verandering te realiseren.

De opbrengst

De output van de Future Search is verwoord in Rapport Future Search (pdf) en wordt meegenomen in de besluitvorming voor de Agenda Natuurinclusief.
In het kader van de Future Search zijn diverse video’s gemaakt.

Aan de slag

“De Agenda Natuurinclusief staat goed in de steigers met de 1.0-versie. Er moet nu vlees op de botten komen. Daar zijn de domeinen al mee bezig. Zoals de bouwsector die in gesprek is met minister De Jonge over een groennorm in het Bouwbesluit. Er is wel een parkeernorm, dus waarom geen groennorm? De minister wil er naar kijken, ik zie het als mijn taak om hem daaraan te houden.

Ik ga het werk niet alleen doen, er komen voor de verschillende domeinen sterke leiders, mensen met veel ervaring en kennis. Met elkaar kunnen we de mechanismes versterken die nodig zijn om de natuurinclusieve samenleving dichterbij te brengen.”

Mijn visie

“Natuur is belangrijk voor ons hele bestaan. Het besef dringt door dat we er niet komen als we alleen de natuur achter de hekken beschermen. We moeten óveral in de samenleving meer aandacht en ruimte geven aan natuur. Heel veel mensen in Nederland vinden natuur belangrijk, ze houden van dieren, bossen, planten. Ik denk dat de regering dit publieke draagvlak nog te weinig benut.

Natuurinclusief werken vraagt een omslag in ons denken. Gelukkig zijn er in alle sectoren al koplopers die het goede voorbeeld geven. Het is zaak nu te komen van een handvol partijen naar heel veel. Zo zijn enkele gemeenten al goed bezig met natuurinclusiviteit, maar er zijn 330 gemeenten, die moeten we allemaal meekrijgen. Zodat natuurinclusief werken normaal wordt.

Dat gaan we doen door te laten zien dat kiezen voor natuur veel oplevert. Vaak wordt gedacht dat aandacht voor natuur ten koste gaat van banen. Maar onderzoek laat zien dat het omgekeerde geldt: inzetten op natuur zorgt juist voor meer banen. Natuur is van ook grote waarde voor de gezondheidszorg, zowel preventie als genezing. Dat weten we wel, maar we moeten er ook iets mee doen.

Ik vind het ook belangrijk dat we de kosten en baten van natuur beter koppelen. Als extra natuur zorgt voor minder gezondheidskosten, dan zijn de baten voor de gezondheidssector maar de kosten voor bijvoorbeeld Staatsbosbeheer. Dat moet anders kunnen.”

Mijn rol

“Ik zie het als mijn rol om voorbeelden te laten zien hoe het anders kan, waar het werkt om de natuur meer ruimte te geven. Het is missiewerk! Dat vraagt om steengoeie communicatie, om coachen en stimuleren. Dat zijn zachte instrumenten. Bij natuur denken veel mensen nu aan wetten en regels, maar de coalitie of the willing die we willen bereiken, denkt niet in wetten.

Naast het ‘zoet’ van het stimuleren, is het ook nodig soms met ‘het zuur’ te komen. Ik ga zeker de spiegel voorhouden daar waar het niet goed gaat. Zo wil ik er sterk voor waken dat natuurinclusief een vorm van greenwashing wordt. Ik zal ook kritisch zijn naar de regering als het nodig is; als ambassadeur ben ik onafhankelijk.

Motivatie

“De liefde voor natuur is mij niet met de paplepel ingegoten. Mijn vader was aannemer, het idee was dat ik dat ook zou worden. Het liep anders. Ik ging biologie studeren, en in een groot deel van mijn werkzame leven speelt de zorg voor natuur een belangrijke rol.

Ik ben een echte vogelaar. Deze vakantie zag ik in Frankrijk de zeldzame scharrelaar, daar kan ik dan een hele maand blij over zijn. We kunnen van vogels leren hoe verbonden alles in de natuur is. Neem de trekvogels die elk jaar de afstand van midden Afrika tot aan de Arctische zeeën overbruggen. Het laat zien dat we ecosystemen niet redden door alleen de natuur in afgebakende gebieden te beschermen.

We moeten de natuur ook letterlijk weer dichterbij halen. Ze is op te grote afstand komen te staan. Dat motiveert me enorm om dit werk te gaan doen. Laatst sprak ik met een moeder van twee kinderen. Ze had te weinig geld om vaak naar de natuur te gaan vanuit de stad waar ze woont. Het laat zien dat we natuur weer tot in het hart van de stad moeten terugbrengen. Zoals de beek De Grift die nu weer tot in het centrum van Apeldoorn stroomt. Het kan!”

CV André van der Zande

Prof. Dr. André van der Zande is momenteel lid van de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli), voorzitter van de Stichting Nationale Database Flora en Fauna, lid bestuur Veenweiden Innovatiecentrum en plaatsvervangend voorzitter van de Council van de stichting Nature for Health.

Hij is voormalig directeur-generaal van het RIMV en voormalig secretaris-generaal van LNV.

Boudewijn Tooren

Beweging

Binnen het programmabureau Agenda Natuurinclusief is Boudewijn Tooren verantwoordelijk voor de werklijn Beweging. Het doel van deze werklijn is het verbreden en verdiepen van het Natuur inclusieve gedachtegoed in alle lagen van onze samenleving.

‘Ik ben als zelfstandig ondernemer op het gebied van groen, natuur en landschap actief geweest voor lokale en provinciale overheden, maar ook voor grote organisaties als De Efteling en Brabants Landschap. Altijd staat de verbinding tussen mens en (haar) natuur centraal in mijn werk. Ik ben één van de grondleggers van het Herenboeren-concept in Nederland en middels dit concept breng ik mond en grond weer bij elkaar. Hierdoor herstellen we de verbinding met onze bodem, landschap en watersysteem maar bovenal ook met elkaar.

Bij het faciliteren van initiatieven die bijdragen aan het herstel van die relaties merk ik dat ons systeem vaak in de weg zit. Ik ben derhalve super blij dat ik een bijdrage mag leveren aan het versterken van al die mooie initiatieven. De versnelling komt als we ruimte gaan bieden aan deze beweging. De ‘collateral benefits‘ zullen veelvuldig zijn, als we focussen op het natuurinclusief organiseren van onze basisbehoeftes.’

Anne-Geer de Groot

Programmamanagement

Anne-Geer de Groot is verantwoordelijk voor de werklijn Domeinen en het programmamanagement binnen het programmabureau Agenda Natuurinclusief. Daarmee wordt de privaat-publieke samenwerking in én tussen de domeinen gefaciliteerd zodat gezamenlijk gewerkt kan worden aan een natuurinclusieve samenleving.

‘Mijn ruime ervaring in de programma’s Ruimte voor de Rivier en het Deltaprogramma Water zet ik graag in voor de Agenda Natuurinclusief. De positieve insteek en het integreren van natuur in alle aspecten van onze samenleving spreekt mij bijzonder aan.

Van jongs af aan ben ik met mijn ouders veel de natuur in getrokken en dat doe ik nu ook met mijn eigen kinderen. De Natuurspeeltuin in Voorschoten is voor mij een voorbeeld van privaat-publieke samenwerking met een fantastisch resultaat, waar kinderen onbekommerd kunnen spelen en ontdekken in de natuur, midden in de bebouwde omgeving’.

Michiel Cappendijk

Agenda 2.0

Michiel Cappendijk is zal vanuit de werklijn Agenda 2.0 zorg dragen voor het vaststellen van Agenda 2.0 in de ministerraad, inclusief investeringsagenda, in het najaar van 2023.

‘Ik heb veel ervaring in het landelijk gebied en lange tijd hier vooral economisch en vanuit ondernemerschap naar gekeken. De laatste jaren heb ik mijn horizon verbreed richting natuur en landschap. Onder meer als projectleider van de Natuurbank bij het ministerie van LNV, beleidsadviseur bij het team landelijk gebied van de VNG en in het project Schoon en Emissieloos Bouwen. Ik ken dus zowel het belang van de ondernemer als dat van natuur en landschap. En ook de spanning die er is tussen goede voornemens en uitvoering in de praktijk.

Mijn motivatie als projectleider Agenda 2.0 is daarom om met partijen in het veld het denken en vooral handelen een praktische stap vooruit te zetten, in balans en met gebruikmaking van natuur. Daarnaast heb ik een dieperliggende fascinatie of technologie de mens niet te veel heeft verweesd van de natuur. Dient de techniek de mens, of de mens de techniek? In balans komen met de natuur, is wellicht ook in balans komen met de technologie’.

Fatima Polat

Programmabeheersing

Fatima Polat is bij het programmabureau Agenda Natuurinclusief verantwoordelijk voor de programmabeheersing. Zij zal zich focussen op de bedrijfsmatige aspecten binnen het programma zoals financiën, organisatie, informatievoorziening, risico’s en kansen.

‘Met een achtergrond in bedrijfseconomie en bedrijfskunde en mijn ervaring binnen het ministerie van LNV en andere rijksorganisaties draag ik graag mijn steentje bij aan een natuurinclusieve toekomst.

Het is belangrijk dat we alle inspanningen voor een natuurinclusieve samenleving in beeld brengen en monitoren. Zo krijgen we inzicht in de voortgang en de resultaten en welke stappen nog nodig zijn in de uitvoering en doorontwikkeling van de Agenda.

Het bewustzijn van onze verbondenheid met en verantwoordelijkheid voor de natuur, met een daarbij passende duurzame levensstijl, heb ik van huis uit meegekregen. Ik zie het als een plicht om de natuur met respect en dankbaarheid te behandelen. De moes- en volkstuinen bijvoorbeeld vind ik een geweldig initiatief om met zorg met de natuur om te gaan’.

Antoinette Sneeboer

Programmasecretaris

Als programmasecretaris van het programmabureau Agenda Natuurinclusief ondersteunt Antoinette Sneeboer alle overlegstructuren, besluitvorming en projecten. Daarnaast zorgt ze voor effectieve interactie tussen de werklijnen.

‘Hoewel wij als gezin toch vaak buiten te vinden waren is mijn passie voor natuur pas later gaan groeien. Door het zien van verschillende documentaires werden mijn ogen geopend en zag ik pas echt hoe slecht het gesteld was met de natuur wereldwijd, maar ook in Nederland. Het beschermen, behouden en verrijken van de natuur voelt sindsdien ook als een doel waar ik mij volledig voor wil inzetten. Ik vind het dan ook heel bijzonder dat ik als programmasecretaris bij Agenda Natuurinclusief daaraan kan bijdragen. Mijn achtergrond in bos- en natuurbeheer en milieuwetenschappen neem ik mee in dit programma.

Omdat ik geloof dat natuurontwikkeling overal mogelijk is ben ik groot fan van het project Honey Highway. Door een bijenparadijs te maken van bermen, industrieterreinen en braakliggende terreinen wordt innovatief, en middels publiek/private samenwerking, gebruik gemaakt van de schaarse ruimte in Nederland. Dit project laat zien dat natuur geen verplichting is maar juist meerwaarde kan creeeren’.

Wytze de Vries

Programmamanager

Wytze de Vries is de programmamanger van Agenda Natuurinclusief. Hij geeft leiding aan het programmabureau en creëert de condities voor de transitie naar een natuurinclusieve samenleving.

‘Mijn brede ervaring als programmamanager en veranderkundige in bedrijfsleven en overheid neem ik mee. Specifiek breng ik vanuit mijn rol programmamanager energietransitie gemeente Den Haag werken aan een m maatschappelijke opgave, mijn politiek bestuurlijke ervaring en de samenwerking ‘public-private-people’ in.

Als visserszoon, opgegroeid op het platteland van Zuidwest Friesland, heb ik veel affiniteit met natuur. Gesprekken over natuur met familieleden en vrienden die boeren hebben mij geïnteresseerd en geïnspireerd om voor natuur te gaan werken.

Het voelt als een grote plicht en een groot recht om natuur te verbinden met mensen en ons huidige economische systeem. Daarnaast zie ik een prachtig perspectief voor mens en natuur als we natuurinclusief samen leven. Dat voedt mij enorm. Het voorlopersproject Aldeboarn-De Deelen vind ik een prachtig voorbeeld hoe boeren, burgers en ondernemers concreet en natuurinclusief samen aan de slag zijn’.